Nieuwe ideeën ontstaan niet uit altijd uit het niets, maar kunnen ontstaan uit een combinatie van inzichten. Innovatie is vaak ook de verbinding van concepten die tot nieuwe diensten leiden. Soms moet je eerst in je eigen hersenpan verbindingen leggen tussen professionele domeinen waarop je actief bent. Mijn ene domein is de wereld van de zorg en dan met name de rol van digitalisering in de zorg. Maar een ander domein is de wereld van het procesdenken.

Recent heb ik een blog geschreven over een aantal trends op het vlak van business process management: flexibele adaptieve processen die op basis van realtime beschikbare data of slimme algoritmes kunnen worden bijgestuurd. Maar wat als nu de ontwikkelingen in de zorg combineren met de trends in BPM. Levert dat nieuwe inzichten op, oplossingsrichtingen die we verder moeten verkennen? 

Hoe kunnen we de principes van emergent BPM en modulariteit benutten om netwerkzorg, hybride zorg en gepersonaliseerde zorgpaden werkelijk wendbaar, samenhangend én mensgericht te organiseren?

Emergent BPM

De dynamiek van de omgeving, markten en verstoringen daarvan hebben geleerd dat organisaties flexibel moeten inspelen op verandering. Of het nu gaat om de blokkering van een kanaal, een tekort aan medicatie en een plotseling opdoemende crisis: het vraagt creativiteit en verbinding om snel werkwijzen en processen aan te kunnen passen. Emergent BPM staat voor adaptiviteit, snelheid van aanpassing en op basis van realtime data terugkoppeling om snelle verbetering door te voeren. Modulariteit en AI spelen hierin belangrijke rol.

Adaptiviteit en modulariteit kunnen ook belangrijke uitgangspunten voor de ontwikkeling van netwerkzorg en gepersonanliseerde zorg zijn.

Vernieuwing in de zorg

Passende hybride zorg, netwerkzorg en gepersonaliseerde gezondheidszorg met de burger als regisseur en coördinator zijn ontwikkeling die al langer gaande zijnde. Zorginstellingen spelen daar al lang op in. De diagnose-lijn lineair gedreven zorgpaden zijn verrijkt met zorgpaden waarin rekening wordt gehouden met variatie. Multidisciplinaire (nog wel vaak in huis) teams zijn betrokken bij de behandeling van de zorgvrager.  Monitoring op afstand waarbij niet het vastgestelde moment maar de afwijking het ziekenhuisbezoek bepalen zijn gewoon aan het worden.

Maar netwerkzorg, passende zorg en massamaatwerk vereisen:

• Flexibiliteit om zorgpaden te differentiëren op basis van persoonlijke kenmerken (leefstijl, voorkeur, sociale context, co-morbiditeit);
• Professionals die samenwerken (huisarts, specialist, paramedici, sociaal domein);
• Dynamische zorgpaden die zich kunnen ontwikkelen tijdens het traject.

Hierin kunnen de ideeën van emergent BPM en modulariteit van betekenis zijn.

Modulariteit kan betrekking hebben op de zorgarrangementen. Verschillende organisaties bieden al een modulair zorgmodel, waar bij de zorgvragende burger specifiek in beeld is. Een modulair zorgmodel vraagt ook dat het zorgproces modulair in bouwblokken is samengesteld.  Ook de GGZ biedt met Evie digitale model waarmee

Massamaatwerk betekent dat we niet alleen op diagnostiek afgaan, maar ook op leefstijl, omgevingsfactoren, gedragsdynamiek en preventieve behoeften. Net zoals bij modulaire zorgpaden (zwaartepunt diabetes, zwangerschap) kunnen we preventieve bouwstenen (bijvoorbeeld leefstijlcoaching, screeningsapps, e-health-preventie) toevoegen vóórdat een formele diagnose is gesteld. Hierdoor verschuift het zwaartepunt van behandeling naar inzetten op gezondheid.

Datagedreven aanpassing

Om in deze aanpak succesvol te zijn, zijn processen enerzijds datagericht. Op basis van de beschikbare informatie nemen zorgprofessional en zorgvrager een beslissing over het zorgpad. Anderzijds is er ook een ontkoppeling nodig van de informatiestroom en het zorgpad. Dat vraagt:

1. Dat we data zien als logische bouwstenen. Daarbij moeten gegevens zo zijn gestructureerd dat ze op verschillende modules (preventie, diagnose, behandeling en nazorg) kunnen aanhaken. De semantische eenduidigheid moet komen vanuit internationale standaarden zoals FHIR, SNOMED en OpenEHR.
2. Deze bouwstenen vragen ook contextuele verrijking: gegevens over woonomgeving, sociaaleconomische factoren, digitale vaardigheden of mantelzorg‐beschikbaarheid zijn niet langer als “losse metadata” gezien, maar essentieel voor de gepersonaliseerde zorgpaden.

Want diagnose samen met context kan weer leiden tot een andersoortige ‘zorg’-module waarin de inzet van digitale middelen of juist een extra fysiek consult van belang kan zijn. Een persoon met diabetes type 2, ADHD en beperkte digitale vaardigheden krijgt bijvoorbeeld:

• Module ‘digitale zelfmonitoring met coaching’
• Module ‘huisartsbegeleiding i.p.v. specialist’
• Module ‘laagdrempelig GGZ-consult via netwerk’

GGZ Nederland en de huisartsen kennen met Evie al een platform met een modulaire opbouw. Cliënten kunnen op basis van persoonlijke kenmerken en behoeften kiezen uit 350 online modules. Ook met de eZorgpaden zien we dat gestandaardiseerde stappen uit het behandelproces worden gedigitaliseerd (zie bijvoorbeeld de Gelderse Vallei).

De rol van AI

AI kan op verschillende manieren helpen gepersonaliseerde gezondheidszorg te vergroten. In een vorige blog heb ik al geschreven over de mogelijke inzet van digital twins in verschillende soorten toepassingen. Maar AI kan in de context van emergent BPM ook juist helpen bij de omslag van vaste geprotocolleerde zorgpaden naar intelligente op de persoon gerichte zorgpaden. Een aantal toepassingen die dichtbij liggen en het proces fundamenteel kunnen versnellen zijn.

• Voorspellende zorgplanning: AI voorspelt uitkomsten en stelt zorgmodules voor op basis van populatie-data en patiëntprofielen (digital twins);
• AI-ondersteunde beslisondersteuning: voor professionals én patiënten (gezamenlijke besluitvorming);
• Adaptieve zorgcoördinatie: AI signaleert wanneer er behoefte is aan bijsturing van het zorgpad (bijv. bij verslechtering).

Op weg naar een modulaire emergente gezondheidszorg

Gepersonaliseerde gezondheidszorg en netwerkzorg vragen massamaatwerk. De flexibiliteit en wendbaarheid vragen datprocessen zich adaptief aanpassen op basis van patiëntspecifieke data én contextuele factoren (maatschappelijk, sociaaleconomisch, gedragsmatig). Hierdoor hebben we geen nieuw zorgpad per diagnose, maar een samenhangend systeem van modulaire zorg- en data‐componenten dat waarin het zorgproces zich organiseert rondom de unieke kenmerken van de zorgvragende burger.

Hiervoor is nodig dat:

• Zorgpaden vooral fluïde en contextgestuurd zijn, niet lineair en per diagnose afgebakend.
• Zorgpaden zijn opgebouwd langs eenduidige bouwblokken (bv. diagnostiek, behandeling, coaching en monitoring) met duidelijk gedefinieerde output
• Patiënten en professionals gelijkwaardig meedenken, vanuit rollen die de bouwstenen direct laten aansluiten op de levensreis van de burger.
• AI continu feedback en stuurinformatie levert zodat de modules in real time bij te stellen zijn dat er telkens vertaalslagen nodig zijn.